زهکشی و آب بندی گود ساختمانی: معرفی و روش های اجرا

زهکشی و آب‌بندی گودهای ساختمانی عمیق و با حساسیت بالا ، از مهم‌ترین مراحل اجرای پروژه‌های عمرانی و زیرساختی به شمار می‌روند. در این پروژه‌ها، کنترل نفوذ آب به داخل گود و جلوگیری از آسیب‌های ناشی از آب‌های زیرزمینی یا سطحی، به‌طور مستقیم بر پایداری سازه، زمان‌بندی و هزینه‌های اجرایی و بهره برداری تأثیر می‌گذارد. اجرای صحیح این فرآیندها، به‌ویژه در مناطق شهری و مناطقی با سطح بالای آب زیرزمینی مانند شهرهای شمالی و جنوبی کشور ، نه تنها امنیت پروژه را تضمین می‌کند، بلکه خطرات مخرب محیط‌ زیستی و ساختاری را نیز بطور چشمگیری کاهش داده و از بین می برد.

وجود مدل های متنوع در طراحی زهکشی و آب‌بندی گودهای ساختمانی و تونل‌ ، گاها انتخاب روش زهکشی و آببندی را دشوار می‌کند. هر روش، مزایا، معایب و محدودیت‌های خاص خود را دارد که باید با شرایط زمین‌شناسی، میزان آب زیرزمینی، و نوع سازه تطبیق یابد که در این مقاله مختصرا به معرفی روش ها پرداخته می شود.

انواع روش زهکشی در گود ساختمانی 

متد های زهکشی در سازه های زیرزمینی متنوع بوده و در این مقاله بصورت مختصر به ذکر موارد پرکاربرد در پروژه های کشور پرداخته ایم که به شرح ذیل است:

1- چاهک های زهکش (Drainage Wells) : در این روش چاهک هایی در کف گود یا تونل حفاری شده و با برداشت آب زیرزمینی و انتقال آن به خارج از گود ، گود را خشک می کند.

2- ترانشه های زهکشی (Drainage Trenches) : با حفاری کانال هایی در اطراف یا کف گود ، آب موجود در کف گود جمع آوری و توسط ترانشه ها به بیرون از گود هدایت می شود.

3– سیستم های ژئوکامپوزیت زهکشی : این سیستم شامل استفاده از لایه های ژئوتکستایل بعنوان فیلتراسیون و زهکشی به همراه هسته ی زهکشی اجرا می شود و آب سطوح کف را جمع آوری و به کانال های خروجی منتقل می کند. 

 در هر پروژه و براساس شرایط موجود در آن استفاده از روش های فوق و یا ترکیب روش های فوق امکان پذیر می باشد.

انواع روش های آب بندی گود ساختمانی

روش‌های سنتی

عایق های قیری و ایزوگام : استفاده از قیر به عنوان پوشش مقاوم در برابر آب یکی از روش های قدیمی و پرکاربرد است ، این روش به خصوص در پروژه های با دسترسی آسان به قیر به کار برده می شود اما بدلیل عمر مفید پائین و حساسیت به آسیب های مکانیکی موجود در گودهای ساختمانی توصیه نمیگردد.

بتن آب بند (Waterproof Concrete) : در این روش از افزودنی های آب بند کننده در ترکیب با بتن جهت ایجاد ساختاری غیرقابل نفوذ در برابر آب استفاده می شود، که در حال حاضر از این روش در ترکیب با روش های دیگر بهره گرفته می شود.

روش های مدرن 

غشاء آب بند ژئوممبران HDPE : از ژئوممبران HDPE بعنوان نوعی پرده آب بند و غشائی مقاوم و انعطاف پذیر که به عنوان آب بند اصلی یا تکمیلی مورد استفاده میگردد.

پوشش های کریستالی (Crystalline Coating) : این مواد با قابلیت نفوذ در ساختار بتن ، حفره های موجود آن را پر کرده و از نفوذ آب جلوگیری می کند.

سیستم های ژئوکامپوزیت : در این روش از محصولات ژئوسنتتیک در ترکیب با یکدیگر و در راستای زهکشی و آب بندی همزمان استفاده می شود. 

این روش به شکل های مختلفی تعریف و اجرا میگردد که مرسوم ترین نمونه های آن به شکل زیر می باشد:

روش تک لایه با ژئوممبران پلی اتیلن  (single liner) :

1- ژئوتکستایل 500 گرم پلی پروپیلن PP + ژئوممبران LLDPE/VLDPE Signal Layer 2 mm

2- ژئوتکستایل 500 گرم PP +  ورق دیمپل شیت HDPE زهکش 600 گرم + ژئوممبران  LLDPE/VLDPE Signal Layer 2 mm 

* در تمامی روش ها ژئوتکستایل پلی استر/پلی پروپیلن 500 گرم بعنوان لایه نهایی در کف ( روی ژئوممبران ) الزامی است.

روش دولایه با ژئوممبران  (Double liner) :

1- ژئوتکستایل 500 گرم پلی پروپیلن PP + ژئوممبران LLDPE 2 mm  + لاینر رسی GCL +  ژئوممبران LLDPE/VLDPE/PVC-P Signal Layer 1.5/2 mm

2- ژئوتکستایل 500 گرم پلی پروپیلن PP + ورق دیمپل شیت HDPE زهکش 600 گرم + ژئوممبران LLDPE Signal Layer 2 mm  + ژئوتکستایل پلی استر 500/400 گرم PET + ژئوممبران LLDPE/VLDPE Signal Layer 1.5/1 m 

روش افراز بندی با قابلیت پس تزریق (Compartment + Post Injection) :

1- ژئوتکستایل 500گرم پلی پروپیلن PP + ژئوممبران VLDPE/LLDPE Signal Layer 2mm + شبکه افراز بندی بوسیله PE Waterstop + پورت تزریق و شبکه شلنگ تزریق + ژئوممبران VLDPE/LLDPE Signal Layer 2/1.5 mm 

2- ژئوتکستایل 500گرم پلی پروپیلن PP + ژئوممبران PVC-P Signal Layer 2mm + شبکه افراز بندی بوسیله  PVC Waterstop + پورت تزریق و شبکه شلنگ تزریق + ژئوممبران PVC – P Signal Layer 2/1.5 mm